Leokadia Dukiewicz, Irena Sawicka - Fonetyka i fonologia.pdf

(65235 KB) Pobierz
LEOKADIA DUKIEWICZ
IRENA SAWICKA
Fonetyka
pod
i fonologia
redakcją
HENRYKA WRÓBLA
vy
KRAKÓW
1995
W 48046
Okładkę projektował:
STEFAN
NARGIEŁŁO
Redakcja:
DANUTA
EWA
AMBROŻEWICZ
BEDNARSKA-GRYNIEWICZ
Korekta:
KRYSTYNA
KAJTOCH
Wydanie publikacji dofinansowane przez Komitet Badań Naukowych
© Copyright by
Instytut Języka Polskiego PAN
Kraków
1995
ISBN
ISBN
83-01-03601-X t. 1-2
83-85579-37-0 t. 3
BUUW
KMITY
061200
WYDAWNICTWO
INSTYTUTU
0X1
JĘZYKA POLSKIEGO
PAN
31-113 Kraków, ul. Straszewskiego 27
Skład
i łamanie:
Druk:
DWN,
Kraków
Kraków
al. Słowackiego
ul. Lekarska
1
48
ART-GRAF,
PRZEDMOWA
Oddajemy do rąk Czytelnika zapowiedzianą przed jedenastu laty trzecią — obok Składni
i Morfologii — i ostatnią zarazem część Gramatyki współczesnego języka polskiego. Jej
tytuł — inaczej niż w zapowiedzi
brzmi Fonetyka i fonologia. Chcemy bowiem, aby
odzwierciedlał rzeczywistą zawartość tomu. Składają się nań dwie wyraźnie wyodrębnione,
choć merytorycznie powiązane części: Fonetyka autorstwa Leokadii Dukiewicz i Fonologia
pióra Ireny Sawickiej.
Podwójny — fonetyczny i fonologiczny — opis dźwięków współczesnej polszczyzny,
ich połączeń oraz cech prozodycznych uznaliśmy w obecnym czasie za niezbędny. Gwał-
towny rozwój technicznych możliwości eksperymentalnego badania dźwięków mowy,
z których autorka Fonetyki skrupulatnie korzystała, pozwolił w sposób nie spotykany we
wcześniejszych pracach przedstawić cechy polskich zjawisk fonetycznych. Tym samym
lata, które upłynęły od wydania Składni i Morfologii, działały na korzyść tego tomu.
Czytelnik znajdzie tu dokładną charakterystykę głosek i prozodii z punktu widzenia cech
artykulacyjnych i akustycznych, a także pewne ich cechy uzyskane w analizie audytywnej
i statystycznej. Ten wszechstronny opis opiera się w przeważającej mierze na wieloletnich
badaniach własnych autorki w Pracowni Fonetycznej Instytutu Języka Polskiego PAN,
kierowanych zwłaszcza na zjawiska niedostatecznie zbadane i kontrowersyjne, jak wymowa
tzw. samogłosek nosowych, spółgłosek wargowych miękkich i zwarto-trących, problem
intonacji zdaniowej. Dzięki temu o wiele lepiej została osadzona interpretacja funkcjonalna
tych zjawisk, przedstawiona w Fonologii. Napisanie tej części tomu powierzyliśmy prof.
Irenie Sawickiej, osobie nie związanej etatowo z Instytutem Języka Polskiego PAN, ze
względu na jej duże doświadczenie w opisie systemów fonologicznych innych języków
słowiańskich w konfrontacji z systemem polskim. W niniejszym opracowaniu na podkre-
ślenie zasługuje nowatorska hierarchizacja 18 opozycji fonologicznych, dających podstawę
wyodrębnienia 44 jednostek, w tym junktur i pauzy oraz par fonemów fakultatywnych.
Poprzez dokładną analizę dystrybucji tych jednostek uzyskujemy nie tylko bogaty rejestr
allofonów, ale także możliwość uchwycenia drobnych zmian w systemie dokonujących się
współcześnie i powiązań między fonologią i morfologią; wreszcie, jak w żadnym z dotych-
czasowych opracowań, dokonała autorka interpretacji fonologicznej zjawisk ponadsegmen-
talnych: sylaby, akcentu, intonacji.
Podobnie jak w poprzednich tomach, obie części tomu obecnego mają charakter autorski.
Oznacza to pełną odpowiedzialność autorek za zawartość własnych tekstów i sposób ich
prezentacji, dopuszcza także ich prawo do odrębnych poglądów w rzadkich zresztą sprawach
kontrowersyjnych. Na zewnątrz przejawia się to w oddzielnym podaniu zestawów znaków
fonetycznych, bibliografii, spisów rycin i tabel, indeksów terminów (w Fonologii także
słowniczka terminów synonimicznych). Mimo to obie części tworzą całość (z dużą liczbą
5
wewnętrznych odsyłaczy) na tyle spójną, na ile pozwala podwójne spojrzenie na fizyczną
i funkcjonalną stronę tego samego przedmiotu opisu — płaszczyzny dźwiękowej współ-
czesnej polszczyzny, i w tej całości dostarcza najpełniejszej na obecnym etapie porcji
wiedzy o tym przedmiocie na poziomie uniwersyteckim (czemu ma także sprzyjać nie do
końca przeprowadzone uzgodnienie obu części). Również tę część Gramatyki kierujemy
więc przede wszystkim do nauczycieli akademickich i studentów polonistyki i slawistyki,
ale także innych kierunków filologicznych, wreszcie słuchaczy studiów doktoranckich
i podyplomowych oraz nauczycieli języka polskiego pragnących wzbogacić i odświeżyć
swoją wiedzę w prezentowanym tu zakresie. Wyrażamy na koniec przekonanie, że wśród
odbiorców tego tomu powinni się również znaleźć informatycy zajmujący się problematyką
automatycznego rozpoznawania mowy.
Henryk
Wróbel
Kraków,
maj
1995
LEOKADIA
DUKIEWICZ
Fonetyka

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin