Siuta J. - Słownik psychologii.pdf

(137027 KB) Pobierz
WYDAWNICTWO
ZIELONA
20
Słownik psychologii to uniwersalny leksykon przygotowany przez
wybitnych polskich specjalistów — naukowców z trzech ośrodków uni-
wersyteckich: krakowskiego, warszawskiego i poznańskiego. Prze-
znaczony on jest dla wszystkich Czytelników stykających się przy
różnych okazjach z terminami psychologicznymi, których znaczenia
nie znają lub nie są go pewni. Stanowi uzupełnienie wiedzy dla psy-
chologów, jest przydatny dla kandydatów na studia psychologiczne,
znajdzie uznanie w rękach uczniów, studentów, a także wykładowców
2 zakresu nauk humanistycznych.
Słownik składa się z trzech części. Pierwsza („Hasła rzeczowe”),
największa, zawiera pojęcia i terminy psychologiczne, druga („Testy
psychologiczne”) — opisy najbardziej znanych w psychologii światowej
testów, z których wiele jest stosowanych również w Polsce, zaś trzecia
(„Hasła osobowe”) — biogramy najwybitniejszych psychologów w dzie-
jach. Łącznie w słowniku zamieszczono niemal 2000 haseł.
dr hab. Jerzy Siuta, prof. UJ
Patronat medialny:
Zapraszamy do księgarni internetowej:
www.zielonasowa.pl
9
"788374
350198
WYDAWNICTWO
ZIELONA
SOWA
SŁOWNIK
PSYCHOLOGII
Redakcja naukowa:
Jerzy Siuta
Wydawnictwo Zielona Sowa
Kraków
Redaktor:
Arkadiusz Latusek
Korekta:
Marcin Kicki
Teresa Lachowska
Projekt i opracowanie graficzne okładki:
Mariusz Pająk
AUTORZY
Andrzej Beauvale (A.B.)
Jerzy Brzeziński (J.B.)
Dorota Czyżowska (D.C.)
Teresa Jaśkiewicz (T.J.)
Aleksandra Jaworowska (A.J.)
Jan Kaiser (J.K.)
Skład i łamanie:
Edyta Brodawka
Władysław Łosiak (W.Ł.)
Janusz Pałczyński (J.P.)
Władysława Pilecka (W.P.)
Jerzy Siuta (J.S.)
Ryszard Stachowski (R.S.)
Barbara Szmigielska (B.S.)
Teresa Szustrowa (T.S.)
Krzysztof Krzyżewski (K.K.)
Maria Ligęza (M.L.)
© Copyright by Wydawnictwo Zielona Sowa Sp. z 0.0., Kraków 2005
AlI rights reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Żadna część niniejszej publikacji nie może być kopiowana
lub przedrukowywana bez zgody Wydawnictwa Zielona Sowa Sp. z 0.0.
ISBN 83-7435-019-9
Wydawnictwo Zielona Sowa Sp. z 0.0.
30-415 Kraków, ul. Wadowicka 8 A
tel./fax (012) 266-62-94, tel. (012) 266-62-92,
(012) 266-67-98, (012) 266-67-56
www.zielonasowa.pl
wydawnictwoGzielonasowa.pl
WSTĘP
Słownik psychologii przeznaczony jest dla wszystkich Czytelników stykających
się przy różnych okazjach z terminami psychologicznymi, których znaczenia nie znają
lub nie są go pewni. Psychologia jest obecnie wysoko wyspecjalizowaną dziedziną
wiedzy, mającą bardzo rozbudowaną terminologię, która często odbiega od potoczne-
go rozumienia terminów wspólnych dla psychologii naukowej i języka potocznego,
takich jak np. „pamięć”, „myślenie”, „twórczość” czy „osobowość”.
Psychologia jest jedną z licznych nauk zajmujących się człowiekiem, dlatego nie
może pozostawać obojętna na osiągnięcia genetyki, neurofizjologii i mikrobiologii.
Wyodrębnia ją jednak koncentracja na problemach związanych z zachowaniem i jego
determinantami. Hasła dotyczące dziedzin pozapsychologicznych zostały uwzględnione,
chociaż w ograniczonym zakresie. Najwięcej z tych, które zostały zamieszczone, doty-
czy neurofizjologii oraz metodologii i statystyki. Po hasła związane z socjologią, filo-
zofią oraz pedagogiką Czytelnicy zapewne sięgną do słowników z tych właśnie dzie-
dzin wiedzy.
Obecny słownik jest czwartym w historii polskiej psychologii słownikiem opra-
cowanym przez polskich autorów. Pierwszy z nich — pod tytułem Słownik psycholo-
giczny— napisany w całości przez Józefa Pietera, ukazał się w 1963 r. Zawierał on oprócz
haseł rzeczowych również pewną liczbę haseł osobowych. Dwa lata później ukazał się
Mały słownik psychologiczny, będący dziełem trzech autorów: Jerzego Ekla, Jana Jaro-
szyńskiego i Jadwigi Ostaszewskiej; zawierał on wyłącznie hasła rzeczowe. Trzecim
z kolei był opublikowany w 1979 r. Słownik psychologiczny, zredagowany przez Wło-
dzimierza Szewczuka; w 1985 r. doczekał się on drugiego, poprawionego i rozszerzonego
wydania. Warto przy okazji wspomnieć, że w 1997 r. ukazał się słownik dotyczący tylko
jednej, chociaż niezwykle ważnej, dziedziny psychologii pod tytułem Psychologia
pamięci, napisany przez Zdzisława Chlewińskiego, Andrzeja Hankałę, Marię Jagodziń-
skąi Beatę Mazurek. Stanowi on cenne rozszerzenie nie tylko słowników już wspo-
mnianych, ale także słownika obecnego.
Najważniejszą cechą odróżniającą obecny słownik od jego poprzedników jest
zawartość treściowa. Składa się on mianowicie z trzech części: Hasła rzeczowe, Testy
psychologiczne i Hasła osobowe. Hasła rzeczowe obejmują ponad 1500 terminów. Ich
objętość jest zróżnicowana i wynika z wagi, jaką danemu hasłu przypisywał jego autor.
Z kolei w części drugiej znalazły się opisy ponad 75 najbardziej znanych w psy-
chologii światowej testów, z których wiele jest stosowanych również w Polsce. Wyra-
żam nadzieję, że zebranie tych informacji w jednym miejscu będzie cennym źródłem
dla psychologów i studentów psychologii, którzy często nie wiedzą, czy określony test
ma polską adaptację i czy jego charakterystyki psychometryczne usprawiedliwiają sto-
sowanie go zarówno w badaniach naukowych, jak i w praktyce zawodowej.
Trzecia część słownika obejmuje ponad 250 haseł osobowych. Zaprezentowane
w niej zostały sylwetki uczonych już nieżyjących (w przypadku osób żyjących infor-
macja o ich osiągnięciach byłaby jeszcze niepełna), których wpływ na psychologię był
znaczący.
W obrębie wszystkich części zastosowano system odsyłaczy (+), dzięki któremu
Czytelnicy będą mogli uzyskać wiedzę wykraczającą poza określone hasło. W obrębie
każdej części zastosowano układ alfabetyczny, a postać haseł zgodna jest z ich najczęst-
szym użyciem; oznacza to, że terminu „pamięć fleszowa” należy szukać w takiej wła-
śnie postaci, a nie pod hasłem „„fleszowa pamięć”. Autorami haseł są psycholodzy
z trzech ośrodków: krakowskiego, poznańskiego i warszawskiego. Wszystkim im pra-
gnę bardzo serdecznie podziękować za wyrażenie zgody na napisanie haseł i wytrwa-
nie w tej niewdzięcznej decyzji. Każdy, kto kiedykolwiek próbował napisać w kilku
zdaniach biogram osoby, której życie było przepełnione pracą i znaczącymi osiągnię-
ciami (np. B.F. Skinnera), albo sformułować krótki opis zjawiska, któremu poświęco-
no wiele tomów (np. pamięci) — doskonale wie, co mam na myśli.
Żaden słownik, ani językowy, ani specjalistyczny, nie jest kompletny. Dobór haseł
ma zawsze, chociaż w różnym zakresie, charakter arbitralny. Ograniczenia objętości
dzieła też powodują konieczność selekcji. Mogło się również zdarzyć, że jakieś hasło
zostało pominięte przez zwykłe przeoczenie. Jestem przekonany, że zarówno Wydaw-
nictwo Zielona Sowa, jak i Autorzy niniejszego słownika podzielają ze mną nadzieję
na jego wznowienie; byłaby to okazja do nadania mu jeszcze lepszej postaci. Będę
wdzięczny wszystkim osobom, które zechcą się podzielić ze mną opiniami i uwagami
krytycznymi na temat słownika; oczekuję na nie pod adresem: upsiutaQcyf-kr.edu.pl
lub — od zwolenników korespondencji tradycyjnej — Instytut Psychologii Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Zakład Psychologii Behawioralnej, Al. Mickiewicza 3, 31-120 Kraków.
HASŁA RZECZOWE
Jerzy Siuta
Na wszelkie uwagi czekamy również w Wydawnictwie. Korespondencję prosimy
kierować na adres: Wydawnictwo Zielona Sowa, ul. Wadowicka 8 A, 30-415 Kraków,
z dopiskiem „Słownik psychologii”.
Redakcja
Zgłoś jeśli naruszono regulamin