Pomerania Maj 2022.pdf

(29001 KB) Pobierz
Pomerania
3
4
5
Promòcjô pòwiôstków z nordë
AM
Dyskusja wokół reedycji wydania
Gdańszczan
RED.
Nie z żelaza ani marmuru, tylko z Gdańska.
O
Gdańszczanach
Brunona Zwarry
ARTUR NOWACZEWSKI
Òd katalogù dlô firm do kaszëbsczégò ebooka.
Z Jarosławã (Jerkã) Éllwartã gôdómë
ò Regionie.
PIOTER DZEKANOWSCZI
Edukacjô i redota. Gôdómë z Justiną
Mikòłajczik, szkólną kaszëbsczégò jãzëka
i przédniczką lëpùsczégò partu
Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô
DARK MAJKÒWSCZI
42 Ze Spikrza Pamiãcë
PAÙLËNA WÃSERSKÔ
Nr 5 (564) | MAJ 2022
NAJÔ ÙCZBA. Edukacyjny dodôwk nr 5 (157)
35 Smaki i aromaty Pomorza
RAFAŁ NOWAKOWSKI
38 Chto sã òbdôł – ten ju je przegróny. Gôdómë
z emeritowóną szkólną i radną gminë
Szëmôłd – Felicją Radziak
GRACJÓN FÓPKA
8
11
43 Lëdze prosëlë, cobë jich dzeckò wząc do chùru.
Szesc mùzycznëch dekadów Alojzégò Trellë
TOMÔSZ FÓPKA
46 Nordmanowie (part 1)
MATÉÙSZ BÙLLMANN
48 Jak chto miôł pasowny kawôłk, to le kòpôł
i sësził
ŁUKÔSZ ZOŁTKÒWSCZI
51 Z Kociewia
MARIA PAJĄKOWSKA-KENSIK
52 Słomka z kapelusza
TOMASZ SŁOMCZYŃSKI
53 Lektury
DANIEL KALINOWSKI, BOGUSŁAW BREZA, ARTUR
JABŁOŃSKI
59 Roda. Môłé kùgle z dłudżim wąsczim ògónkã
P.D.
60 Klëka
66 W najich szkòłach
RED.
67 Sëchim pãkã ùszłé
TÓMK FÓPKA
68 Z bùtna
RÓMK DRZÉŻDŻÓNK
14 Listy. Jeszcze raz o przydomkach szlachty
pomorskiej
ANDRZEJ BRONK
15 Tryptyk Ukraiński
KS. TOMASZ CZAPIEWSKI
16 Chociną i Brdą do… Brdy
KIEROWNICTWO SPŁYWU
17 Małgorzata Połomska idzie ścieżką regionalizmu
BOGDAN WIŚNIEWSKI
18 Gdańskie misje Stanisława Przybyszewskiego
ADAM GRZYBOWSKI
22 Alojzy Reuter. Drzewo życia artysty
PIOTR SCHMANDT
25 Gdyńskim szlakiem. Na początku było
Oksywie (część 1)
ANDRZEJ BUSLER
29 W 100. rocznicę działalności opiekuńczo-
wychowawczej Zgromadzenia Sióstr
Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
w Kartuzach i powstania sierocińca (1922-2022)
DARIUSZ DOLATOWSKI
32 Izabella Trojanowskô i ji dzejanié w aktach SB
(dzél 3)
SŁÔWK FÒRMELLA
34 Gdańsk mniej znany
MARTA SZAGŻDOWICZ
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zrealizowano ze środków Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego
Dofinansowano ze środków Miasta Gdańska
Dofinansowano ze środków Miasta Gdyni
Gdańsk, fragment ulicy Długiej w kierunku Bramy Długoulicznej (Złotej). Rok 1941/1942
Fot. ze zbiorów Muzeum Gdańska
Pomerania
MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTUrALNY
ADRES REDAKCJI
ul. Straganiarska 20–23 / 80-837 Gdańsk
tel. 58 301 90 16 / 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
REDAKTOR NACZELNY
Sławomir Lewandowski
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Dariusz Majkowski (zastępca redaktora naczelnego)
Aleksandra Dzięcielska-Jasnoch
(sekretarz redakcji,
Najô Ùczba)
Krystyna Sulicka
Małgorzata Micał
Bogumiła Cirocka
Ludmiła Kucharska
Bogdan Adamczyk (skład graficzny)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Piotr Dziekanowski (przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Ewa Górska
Stanisław Janke
Piotr Lessnau
Wiktor Pepliński
Danuta Pioch
Edmund Szczesiak
Bogdan Wiśniewski
TŁUMACZENIA NA JęZYK KASZUBSKI
Dariusz Majkowski
ZDJęCIE NA OKŁADCE
Gdańsk, fragment ulicy Długiej
w kierunku Bramy Długoulicznej (Złotej).
Fot. ze zbiorów Muzeum Gdańska
WYDAWCA
Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk
DRUK
Wydawnictwo ,,Bernardinum" Sp. z o.o.
ul. Biskupa Dominika 11, 83-130 Pelplin
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania
i redagowania artykułów oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
ogłoszeń i reklam.
Od redaktora
Na Wschodzie bez zmian.
Rosjanie nadal mordują, gwałcą
i grabią. Swoją niewytłumaczalną
dla cywilizowanego człowieka
agresję skupili od początku
zbrojnej napaści na Ukrainę
na ludności cywilnej. Świat
niemal codziennie dowiaduje się
o kolejnych aktach barbarzyństwa
żołnierzy spod znaku dwugłowego
orła. Śledząc dramatyczne doniesienia z Ukrainy,
nie sposób odrzucić myśli, że rosyjska armia wciąż
tkwi pod każdym względem w czasach sowieckich,
a rosyjski naród, choć zmęczony ciągłymi wojnami
prowadzonymi przez swoich przywódców,
niezmiennie ten rodzaj agresji wspiera. O wojnie
trwającej u naszych wschodnich sąsiadów opowiada
„Tryptyk ukraiński” ks. Tomasza
Czapiewskiego, który publikujemy na stronie 15.
„Gdańszczanie” autorstwa Brunona Zwarry
dzięki inicjatywie Muzeum Gdańska doczekali się
reedycji. Na początku kwietnia uroczyście
zaprezentowano nowe wydania czterech tomów
powieści autora przez całe życie związanego
z Gdańskiem. „Gdańszczanie to jedna
z najważniejszych pozycji w literaturze polskiej,
podejmująca temat Polaków z Wolnego Miasta
Gdańska”, o czym na łamach majowej „Pomeranii”
pisze dr Artur Nowaczewski (strony 4-7).
Na rynku wydawniczym ukazała się także
premierowa książka Mateusza Bullmanna
„Nordowé pòwiôstczi”. Współpracujący od kilku lat
z „Pomeranią” autor w swoim pisarskim debiucie
opowiada nieznane szerzej historie o północnych
Kaszubach, spisane po kaszubsku. O promocji
książki, która odbyła się 1 kwietnia w Kolanie,
piszemy na stronie 3.
Sławomir Lewandowski
Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,
podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki
zamawiającej) oraz dokładny adres
• złożyć zamówienie w Biurze ZG ZKP,
tel. 500 183 832
e-mail: prenumerata@kaszubi.pl
PRENUMERATA
z dostawą do domu
!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną
dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenume-
raty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami
brutto i uwzględniają 5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy:
• dokonać wpłaty na konto:
PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13,
Wydarzenia
Promòcjô Pòwiôstków z nordë
Matéùsz Bùllmann je znóny najim czëtińcóm jakno aùtór historiów ò kòniach i nordowëch
gôdków tikającëch sã tak dôwnëch kaszëbsczich dzejów, jak i dzysdniowëch czasów. Niedôwno
wëszła smarą jegò ksążka
Nordowé pòwiôstczi,
w jaczi są zebróné tekstë pùblikòwóné rëchli
w „Pòmeranie”. Ji promòcjô òdbëła sã 1 łżëkwiata.
Pòtkanié namienioné ti pùblikacje òstało zòrgani-
zowóné w pensjonace Kupperówka w Kòlanie. Pòja-
wilë sã na nim lubòtnicë kaszëbsczi lëteraturë, gòsce
z kaszëbsczi nordë – skądka pòchòdzy Matéùsz
Bùllmann (kònkretno je òn ze Starzëna), a téż wie-
le znajomëch aùtora pòwiôstków, chtërny tej-sej
przëznôwelë, że pierszi rôz trafilë na promòcjã kaszëb-
sczi ksążczi.
I prawie na tim nama zanôlégało, dlôte
jesmë zrëchtowelë zéńdzenié w môlu, dze naju donëch-
czôs nie bëło
– pòdczorchiwô Ana Dunst z Wëdôwiznë
Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô. Wôrt dodac,
że bëło to pierszé z szesc pòtkaniów promùjącëch
kaszëbsczé dokazë w òbrëmim projektu „Ogrody li-
teratury”. W jegò realizacje pòmògłë sprzãtë kùpioné
łoni dzãka programòwi „Certyfikat dla małych księ-
garni”. Jegò célã bëło zmòcnienié môłëch ksążniców,
żebë mògłë barżi promòwac czëtanié.
Wëdôwizna
Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô mògła dzãka Cer-
tifikatowi kùpic nagłosnienié i sprzãt do registrowaniô
òrganizowónëch
przez se wëdarzeniów. Dzãka temù
jesmë barżi niezanôleżny i mòżemë robic promòcje tak
pò prôwdze wszãdze –
pòdczorchiwô Ana Dunst.
Pòtkanié w Kòlanie zaczãło sã òd gôdczi aùtora
z Darkã Majkòwsczim, chtëren – jak pòdsztrichiwôł
Matéùsz Bùllmann – béł jednym z lëdzy, jaczi wpro-
wadzëlë gò do kaszëbsczi rësznotë. Pitania tikałë sã
m.jin. herojów ksążczi – pòstacjów znónëch z hi-
storicznëch dokùmentów, ale i zwëczajnëch miesz-
kańców nordë, jak chòcle ópa aùtora. Gôdka tikała
téż kaszëbsczich zwëków, wierzeniów i babónów,
jaczich mòże wiele nalezc na starnach
Nordowëch
pòwiôstk.
Wôżnym dzélã pùblikacji są tekstë namie-
nioné kònióm. Matéùsz Bùllmann òbczas promòcji
òpòwiôdôł ò swòji miłoce do tëch zwierzãtów i nie-
jednëch krëjamnotach wôżnëch dlô lubòtników rido-
waniô i kùczrowaniô.
W drëdżim dzélu kòlańsczégò zéńdzeniô pòze-
szłi gòsce mòglë sami zadawac pitania aùtorowi. Bëłë
òne sparłãczoné colemało z pisarską stegną aùtora,
Promòcjô ksążczi Matéùsza Bùllmanna
Nordowé
pòwiôstczi
òstała zrealizowónô w òbrëmim pro-
jektu „Ogrody literatury” dofinancowónégò przez
Minystra Bënowëch Sprôw i Administracje.
Promòwóny dokôz je do kùpieniô m.jin. w ksã-
garnie Kaszubska Książka kòl sz. Straganiarsczi
20–22 abò na internetowi starnie https://kaszub-
skaksiazka.pl/proza/1068-nordowe-powiostczi.
html.
z wëbòrã kaszëbiznë jakno jãzëka
Nordowëch pòwiôstk
abò ze zdrzódłama, z jaczich Bùllmann brôł ùdbë do
swòjich tekstów.
Ò swòjich wrażeniach pò przeczëtanim ksążczi
òpòwiôdôł przédnik redakcjowégò kòlegium „Pòme-
ranii” Pioter Dzekanowsczi, chtëren chwôlił aùtora
Pòwiôstk
za jãdrzną kaszëbiznã i ùmiejãtné wcyganié
czëtińca w ùsadzony przez se swiat.
Nordowi Kaszëbi, chtërny przëjachelë na promò-
cjã, pòdôwelë swòje ùdbë na pòstãpné dokazë,
a Matéùsz zagwësnił, że wëzwëskô dzél z tëch pòd-
pòwiesców. Rzekł téż, że planëje przëszëkòwac nié
tëli krótczé pòwiôstczi, co dłëgszą fòrmã, np. pòwiesc.
Móm nôdzejã, że to sã mù ùdô. Ju czëtającë
Nordo-
wé pòwiôstczi,
jô mëslała, że wôrt bë bëło rozbùdo-
wac niejedne tekstë i na przikłôd rozwinąc mòtiwë
zrzeszoné z białgłowsczima herojkama pòwiôstków.
Jeżlë pòwstónie pòwiesc Mateùsza, chãtno jã wëdómë
– gôda Ana Dunst.
Na kùńc chcemë jesz dac głos przédnémù
bòhatérze promòcji:
Kaszëbi wiedno lubilë słëchac
wszelejaczich gôdków, lubilë plestów. Jô jakno dzec-
kò téż rôd słëchôł taczé pòwiôstczi. Czasã òpòwiôdelë
je mie znóny gadësze, jak Józef Roszman, chtëren je
z nordë Kaszëb jistno jak jô, a czasã domôcy plestowie,
jak wùjowie, co doma òb wieczór prawilë ò ùkôzkach,
strôszkach abò jaczé wice z nordowëch wsów. To mie
òstało w pamiãcë i to jô prawie wëzwëskôł, piszącë
Nordowé pòwiôstczi.
Kòżdi z tëch tekstów – chòc
rozbùdowóny lëterackô – zaczinô sã òd ùczëti gdzes
gôdczi, co dodowô mù aùtentizmù
– òpòwiôdôł
ò zdrzódłach swòjich pòwiôstków Matéùsz Bùllmann,
chtërnémù winszëjemë pierszi ksążczi i rôczimë do
dalszégò pisaniô i pùblikòwaniô w „Pòmeranie”.
am
Pomerania nr 5 (564) / Maj 2022
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin