Przemysław Siudak, Bogumiła Wątorek - Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce w latach 1995-2009.pdf

(8870 KB) Pobierz

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy

Przemysław Siudak

Bogumiła Wątorek

Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce

w latach 1995–2009

Monografia

Legnica 2011

Recenzenci:

prof. dr hab. Bogumił Bernaś, dr Henryk Kozarowicz

Korekta:

Krystyna Gajaszek, Waldemar Gajaszek

Projekt okładki:

Adam Chamera

Redakcja techniczna, układ typograficzny, skład i łamanie:

Waldemar Gajaszek, Halina Kawa

Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju

Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy

„Wspólnota Akademicka”

ul. Sejmowa 5 A, 59-220 Legnica

tel. 76 723 21 20, tel./fax 76 723 29 04

www.wa.legnica.edu.pl

Wydawca:

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy

ul. Sejmowa 5 A, 59-220 Legnica

tel. 76 723 22 80 do 83

pwsz@pwsz.legnica.edu.pl

www.pwsz.legnica.edu.pl

Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani

rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących,

nagrywających i innych bez uprzedniego wyrażenia zgody przez wydawcę.

ISBN 978-83-61389-41-5

Wprowadzenie

Każda interwencja ze strony państwa w przebieg procesów gospodarczych rodzi szereg py-

tań, m.in. o jej celowość, rezultaty, które mają zostać osiągnięte, oraz o koszty podejmowa-

nych działań. Nie inaczej jest w przypadku tworzenia obszarów uprzywilejowanych w po-

staci specjalnych stref ekonomicznych ( SSE ). Program takich stref został zapoczątkowany

w Polsce utworzeniem Mieleckiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w roku 1995, a następnie

w latach 1996–1997 szesnastu kolejnych, z których do chwili obecnej funkcjonuje 14.

Podejmowane w przeszłości badania efektywności polskich specjalnych stref ekono-

micznych, choć bardzo cenne ze względu na swój pionierski charakter, nie mogły dać kom-

pletnych odpowiedzi na szereg pytań z racji krótkiego okresu funkcjonowania stref. Inne,

przeprowadzone później, choć bardzo gruntowne, ograniczyły się do oceny zaledwie jednej

ze stref.

Na koniec grudnia 2009 r. tereny objęte statusem specjalnych stref ekonomicznych zloka-

lizowane były na obszarze niemal 300 miejscowości. Tak szerokie rozpowszechnienie stref

w Polsce było równoznaczne z odejściem od ich pierwotnej idei. Zostały one przekształcone

z głównego narzędzia wspierania rozwoju regionalnego w narzędzie pomocy publicznej

dla przedsiębiorców. Wszechobecność stref wynikająca z tak znacznego ich rozproszenia

oraz relatywnie długi okres funkcjonowania całego programu, uzasadniały podjęcie kolej-

nych badań szeroko rozumianej efektywności specjalnych stref ekonomicznych. Dokonana

zmiana koncepcji stref narzuca jednak konieczność uwzględnienia innej optyki przy ocenie

rezultatów, które dzięki nim zostały osiągnięte.

Cele i zakres badań

Zasadniczym celem podjętych badań było stworzenie bilansów kosztów i bezpośrednich

korzyści systemu finansów publicznych wynikających z funkcjonowania każdej z 14 pol-

skich specjalnych stref ekonomicznych ( SSE ). Realizacja tak postawionego celu wymagała

dokonania zestawień pozycji składających się na koszty działalności stref, rozumiane jako

wydatki bądź uszczuplenia wpływów, z pozycjami generującymi korzyści dla systemu finan-

sów publicznych. Na bilans każdej ze stref po stronie kosztów składają się:

a ) pomoc publiczna udzielona przedsiębiorcom;

b ) koszty budowy i modernizacji infrastruktury;

c ) utrata wpływów z podatku dochodowego od spółek zarządzających specjalnymi stre-

fami ekonomicznymi.

Wprowadzenie

Z kolei korzyściami systemu finansów publicznych są:

a ) wpływy z podatku VAT od firm działających w strefach;

b ) dochody gmin z tytułu podatku od nieruchomości zapłaconego przez firmy z obsza-

rów stref zlokalizowanych na terenie tych gmin;

c ) zwiększone wpływy do ZUS-u z tytułu zwiększonych narzutów płacowych;

d ) oszczędności z tytułu niewypłaconych zasiłków dla bezrobotnych.

Inne cele badań to:

a ) identyfikacja czynników decydujących o wyborze przez firmy obszaru SSE albo kon-

kretnej SSE jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej;

b ) rozpoznanie powiązań kooperacyjnych firm z innymi przedsiębiorcami prowadzą-

cymi działalność gospodarczą zarówno na terenie SSE, jak i poza jej obszarem, również

ewentualnych powiązań podmiotów gospodarczych z uczelniami wyższymi i ośrodkami

badawczo-rozwojowymi;

c ) określenie źródeł pozyskiwania pracowników przez firmy strefowe oraz zasięgu

oddziaływania stref na lokalny, regionalny i krajowy rynek pracy;

d ) możliwość potwierdzenia bądź odrzucenia zarzutów wysuwanych przez krytyków

powoływania i funkcjonowania obszarów uprzywilejowanych o wywoływanie przez SSE

negatywnych skutków w postaci:

– efektu biegu jałowego, zachodzącego wówczas, gdy decyzja lokalizacyjna przedsię-

biorstwa jest niezależna od istnienia strefy, tak więc jej powołanie należy uznać za niepo-

trzebne;

– efektu substytucji, gdy rezultatem podjęcia przez firmę działalności w strefie jest likwi-

dacja bądź znaczne ograniczenie jej działalności na innym terenie;

– efektu wypierania, kiedy pomoc udzielana firmom zlokalizowanym w strefach daje im

taką przewagę konkurencyjną , że jej skutkiem jest wyparcie z rynku podmiotów zajmują-

cych się działalnością o podobnych charakterze;

– efektu enklawy, polegającego na zaopatrywaniu się przez firmy strefowe w części

i materiały niezbędne do ich produkcji poza regionem, a następnie sprzedawaniu jej także

poza jego obszarem;

e ) porównanie nakładów inwestycyjnych poniesionych w specjalnych strefach ekono-

micznych przez przedsiębiorców polskich w stosunku do nakładów inwestycyjnych poczy-

nionych na ich terenie przez firmy zagraniczne.

Źródła danych i metodyka badań

Materiały źródłowe wykorzystane w niniejszej publikacji obejmowały:

a ) akty prawne normujące powoływanie i funkcjonowanie specjalnych stref ekonomicz-

nych w Polsce;

b ) dokumenty programowe Ministerstwa Przemysłu i Handlu określające praktykę

postępowania w zakresie powoływania SSE;

c ) raporty Ministerstwa Gospodarki i Pracy, a następnie Ministerstwa Gospodarki z lat

2004–2009, które obejmują dane z okresu 2001–2009, dotyczące efektów funkcjonowania

SSE, takich jak poniesione nakłady inwestycyjne, wielkość zatrudnienia, struktura branżowa

Przemysław Siudak, Bogumiła Wątorek - Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce w latach 1995-2009.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: