Anna Paner, Jan Iluk - Cywilizacje starożytne.pdf

(4362 KB) Pobierz
Anna Paner
Jan Iluk
CYWILIZACJE
STAROŻYTNE
Uniwersytet Gdański
Anna Paner
Jan Iluk
CYWILIZACJE
STAROŻYTNE
HISTORIA, KULTURA, RELIGIA
Uniwersytet Gdański 2011
Recenzja
Juliusz Jundziłł
Konsultacje
Maciej Sokołowski
Korekta
Andrzej Arent
Projekt okładki i stron tytułowych
Lidia Nadolska
Ilustracja na okładce
Fragment płaskorzeźby ze świątyni Artemidy, zwanej „Płaskorzeźbą bogów” (V-IV w. p.n.e.),
Muzeum Wrawrońskie; reprodukcja za: M. Mawromataki,
Grecka mitologia i wierzenia,
Ateny 1998
ISBN 978-83-7326-816-6
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 119/121
tel./fax (58) 523 11 37, tel. 725 991 206
http://wyd.ug.gda.pl;
e-mail: wyd@ug.gda.pl
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I. BLISKI WSCHÓD
5
5
18
24
30
31
36
36
36
38
41
42
45
47
50
56
64
67
85
85
88
92
96
100
103
105
114
117
120
129
1.
2.
3.
4.
5.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Dzieje, społeczeństwo i kultura starożytnego Egiptu
Mezopotamia – dzieje i kultura cywilizacji nad Eufratem i Tygrysem
Cywilizacje semickie
Osiągnięcia cywilizacyjne kultur bliskowschodnich
Mitologia starożytnego Wschodu
Położenie, warunki naturalne i ukształtowanie powierzchni Grecji
Kultura minojska na Krecie
Kultura mykeńska
Powstanie miast-państw (poleis)
Wielka Kolonizacja
Sparta – wspólnota równych
Ateny w czasach tyranii i młodej demokracji
Czterdzieści lat walki Greków o niepodległość
Doba Peryklesa. Od rozkwitu do zmierzchu Aten
Hegemonia Macedonii w świecie greckim. Filip II i Aleksander Wielki
Wkład starożytnych Greków w rozwój nauki i kultury
Najdawniejsze dzieje Italii i Rzymu
Ekspansja militarna Rzymu w III i II wieku p.n.e.
Obywatelstwo i demokracja rzymska
Przeobrażenia społeczne w dobie wielkich podbojów
Kryzys i upadek republiki
Cezaryzm
Wczesne cesarstwo rzymskie (pryncypat)
Późne cesarstwo rzymskie (dominat)
Podział i upadek cesarstwa rzymskiego
Osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne starożytnych Rzymian
CZĘŚĆ II. GRECJA
CZĘŚĆ III. RZYM
WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE
CZĘŚĆ I. BLISKI WSCHÓD
1. Dzieje, społeczeństwo i kultura starożytnego Egiptu
1.1. Dzieje polityczne
Historia starożytnego Egiptu obejmuje prawie trzy tysiące lat: od 3100 do 332 r. p.n.e.
Pierwszą datę wyznacza początek dziejów dynastycznych, drugą – zajęcie kraju przez Aleksandra
Wielkiego. W tym czasie Egiptem rządziło aż 30 dynastii.
Okres Wczesnodynastyczny, dynastie I-III; ok. 3100-2613 r. p.n.e.
Stare Państwo, dynastie IV-VIII; ok. 2613-2160 r. p.n.e.
Pierwszy Okres Przejściowy, dynastie IX- początki XI; ok. 2160-2040 r. p.n.e.
Średnie Państwo, dynastie, późna XI-XIII; ok. 2040-1652 r. p.n.e.
Drugi Okres Przejściowy, dynastie XV-XVII; ok. 1652-1567 r. p.n.e.
Nowe Państwo, dynastie XVIII-XX; ok. 1567-1069 r. p.n.e.
Trzeci Okres Przejściowy, dynastie XXI-XXV; ok. 1069-656 r. p.n.e.
Epoka Późna, dynastie XXVI-XXX (XXXI); ok. 656-332 r. p.n.e.
Nazwa kraju wywodzi się od greckiego terminu
Aigyptos,
który być może nawiązywał do
występującego w egipskich tekstach religijnych określenia miasta Memfis. Natomiast starożytni
Egipcjanie mówili, że mieszkają w Kemet
na czarnej ziemi, co było prostym nawiązaniem do
koloru mułu nanoszonego przez Nil.
1.1.1. Stare Państwo
W Egipcie, podobnie jak i w Mezopotamii, konieczność utrzymywania na biegu rzeki ka-
nałów, grobli i basenów retencyjnych zmuszała sąsiadującą ludność do czuwania nad systemem
nawadniania. Dało to początek wspólnej organizacji pracy, która z czasem nabrała form instytucjo-
nalnych. W ten sposób, pod koniec IV tysiąclecia, powstały nomy, czyli jednostki terytorialno-ad-
ministracyjne, a ich zarządcy – nomarchowie – odpowiadali za drożność i bezpieczeństwo systemu.
Towarzyszący temu proces formowania się egipskiej państwowości, rozpoczął się od zjed-
noczenia dwóch niezależnych królestw (północnego, ze stolicą w Buto, i południowego, z Hie-
rakonpolis) w jedno państwo, którego stolicą zostało Memfis. Dzieła tego, pokonując władców
Delty, dokonał Narmer (gr. Menes), wywodzący się z Tinis w Górnym Egipcie.
5
Zgłoś jeśli naruszono regulamin