Jerzy Zdanowski - Historia społeczeństw muzułmańskiego Bliskiego Wschodu w XX wieku.pdf

(3631 KB) Pobierz
Jerzy Zdanowski
Historia spo³eczeñstw
muzu³mañskiego
Bliskiego Wschodu w XX wieku
WARSZAWA 2013
3
Publikacja wydana ze rodków
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego RP
w ramach projektu badawczego nr N N108 198336
Redakcja
Zuzanna Belliñska
Redakcja techniczna
Joanna Malinowska
Korekta
Halina Kielczyk
Zdjêcie na przedniej stronie ok³adki
Casablanca. Brzeg morza.
Fot. Jerzy Zdanowski
Zdjêcie na tylnej stronie ok³adki
Autor wród szejków ibadyckich w Omanie
© Copyright Jerzy Zdanowski, Warszawa 2013
Wydanie I
Wydawnictwo Naukowe ASKON Sp. z o.o.
ul. Stawki 3/1, 00193 Warszawa
tel./fax (48) 22 635 99 37, e-mail: askon@askon.waw.pl
www.askon.waw.pl
Wydawnictwo prowadzi równie¿ sprzeda¿ wysy³kow¹
ISBN 9788374520591
4
Spis treci
Wprowadzenie ..................................................................................................... 9
Rozdzia³ 1. rodowisko geograficzne ................................................................ 15
1.1. Gdzie le¿y Bliski Wschód? ..................................................................... 15
1.2. Uwarunkowania przyrodnicze ............................................................... 16
1.3. Surowce naturalne ................................................................................. 27
1.4. Zasoby wody ......................................................................................... 29
1.5. Zasoby naturalne a demokracja ............................................................. 36
1.6. Wspó³praca regionalna .......................................................................... 39
1.7. Bliski Wschód a globalne ocieplenie ...................................................... 42
Rozdzia³ 2. Demografia i kapita³ ludzki .............................................................. 44
2.1. Dynamika przyrostu naturalnego ........................................................... 44
2.2. miertelnoæ .......................................................................................... 46
2.3. Rozrodczoæ .......................................................................................... 50
2.4. Struktura wiekowa ................................................................................. 53
2.5. Edukacja ................................................................................................ 56
Rozdzia³ 3. Rodzina i m³ode pokolenie ............................................................... 64
3.1. Stosunki rodzinne ................................................................................... 64
3.2. Patriarchalizm ........................................................................................ 70
3.3. Prawo muzu³mañskie a emancypacja kobiet ......................................... 77
3.4. Kobieta w przestrzeni publicznej ........................................................... 82
3.5. Kobiety na Placu Tahrir ..................................................................... 96
3.6. Pokolenie m³odych ................................................................................. 99
3.7. Czy zmiana kodu kulturowego? ........................................................... 106
Rozdzia³ 4. Klasy, elity i ruchliwoæ spo³eczna .................................................113
4.1. Spo³eczeñstwa bliskowschodnie cechy strukturalne .........................113
4.2. Bliskowschodnie klasy spo³eczne .........................................................116
4.3. Struktura klasowa a klientelizm ........................................................... 126
4.4. Plemiona i plemiennoæ........................................................................ 130
4.5. G³ód ziemi ............................................................................................ 134
4.6. Upadek ziemiañstwa ............................................................................ 142
4.7. Bliskowschodni autorytaryzm .............................................................. 151
5
4.8. Nowa klasa rednia ............................................................................. 155
4.9. Ruchliwoæ spo³eczna a polityka ......................................................... 160
Rozdzia³ 5. Mniejszoci religijne i etniczne ....................................................... 165
5.1. Millety .................................................................................................. 165
5.2. Ku wspólnocie narodowej ................................................................... 171
5.3. Nowe strategie przetrwania ................................................................ 176
5.3.1. Polityczny kwietyzm ............................................................... 176
5.3.2. Strategia kameleona ............................................................... 178
5.3.3 Budowanie w³asnego pañstwa ................................................ 184
5.4. Zwyciêstwo syjonistów i exodus ¯ydów ............................................. 188
Rozdzia³ 6. Migracje ........................................................................................ 195
6.1. Bezpieczeñstwo spo³eczne a bezrobocie ............................................. 195
6.2. Bezrobocie na Bliskim Wschodzie ....................................................... 196
6.3. Za prac¹ w wiat ................................................................................. 201
6.3.1. Migracje wewnêtrzne ............................................................. 203
6.3.2. Migracje z i do wiata arabskiego .......................................... 204
6.3.3. Emigracje z Turcji i Iranu ........................................................ 211
6.4. Kulturowe skutki migracji .................................................................... 213
Rozdzia³ 7. Uchodcy ...................................................................................... 216
7.1. Przesiedlenia w Imperium Osmañskim................................................ 216
7.2. Eksterminacja Ormian ......................................................................... 220
7.3. Tragedia Smyrny .................................................................................. 225
7.4. Uchodstwo po II wojnie wiatowej .................................................... 231
7.5. Arabska Wiosna i nowi uchodcy ........................................................ 237
Rozdzia³ 8. Miasta ............................................................................................ 239
8.1. Tempo urbanizacji ................................................................................ 239
8.2. Typy miast bliskowschodnich............................................................... 241
8.3. Kair ...................................................................................................... 249
8.4. Teheran ................................................................................................ 258
8.5. Stambu³ ................................................................................................ 264
Rozdzia³ 9. Wyzwania rozwojowe ................................................................... 273
9.1. Jaki model kapitalizmu? ....................................................................... 273
9.2. Centralne planowanie .......................................................................... 276
9.3. wiat arabski ku gospodarce rynkowej ............................................ 278
9.4. Turcja: miêdzy etatyzmem a liberalizmem ........................................... 284
9.5. Integrowanie siê ze wiatem ............................................................... 291
9.6. Potrzeba sprawnego zarz¹dzania i problemy z prywatyzacj¹ .............. 296
9.7. Skutki wiatowego kryzysu z 2008 roku .............................................. 301
6
Zgłoś jeśli naruszono regulamin