Ewelina Zając - Toponimia powiatu tureckiego. Analiza materiału.pdf

(2110 KB) Pobierz
Ewelina Zając – Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny
Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii
90-236 Łódź, ul. Pomorska 171/173
RECENZENT
Krystyna Szcześniak
REDAKTOR INICJUJĄCY
Urszula Dzieciątkowska
REDAKTOR WYDAWNICTWA UŁ
Katarzyna Gorzkowska
SKŁAD I ŁAMANIE
Munda – Maciej Torz
PROJEKT OKŁADKI
Agencja Reklamowa efectoro.pl
Zdjęcie wykorzystane na okładce: Rafał Cwenk H2H
© Copyright by Ewelina Zając, Łódź 2020
© Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2020
http://dx.doi.org/10.18778/8220-088-1.01
Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Wydanie I. W.09909.20.0.M
Ark. wyd. 5,4; ark. druk. 6,625
ISBN 978-83-8220-088-1
e-ISBN 978-83-8220-089-8
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
90-131 Łódź, ul. Lindleya 8
www.wydawnictwo.uni.lodz.pl
e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl
tel. 42 665 58 63
SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sposób gromadzenia materiału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metoda analizy i interpretacji onimów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Model klasyfikacji materiału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rys historyczno-geograficzny powiatu tureckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz stosowanych skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Analiza i interpretacja materiału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Klasyfikacja semantyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Klasyfikacja strukturalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zjawiska językowe obecne w analizowanych nazwach . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bibliografia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
The toponymy of Turek district. Material analysis. Summary . . . . . . . . .
Spis tabel i rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
11
15
23
27
37
39
40
62
81
87
93
103
105
WSTĘP
Praca jest toponimiczną monografią powiatu tureckiego, położonego w południo-
wo-wschodniej części województwa wielkopolskiego. Poświęcona została analizie
1725 nazw, które gromadzone były w latach 2010–2012 (na potrzeby rozprawy dok-
torskiej) w wyniku eksploracji terenowej i ekscerpcji źródeł (zob.
Sposób groma-
dzenia materiału,
przyp. 3–6). Zawiera omówienie nazw miejscowych – ojkonimów
(nazwy miast, wsi i ich części) oraz terenowych – anojkonimów (lądowych: pól, łąk,
lasów, pagórków; wodnych: rzek, jezior, stawów). Pośród omawianych toponimów
1
znajdują się zarówno formy urzędowe, oficjalne, jak i nazwy nieoficjalne, których
mieszkańcy używają od wielu lat i posługują się nimi na co dzień oraz takie, które
przechowują w swojej pamięci (nazwy bierne). Są tu onimy obejmujące duże obsza-
rowo tereny, jak również nazwy bardzo małych miejsc, toponimy znane powszechnie
oraz używane tylko lokalnie, czasem przez nieliczną grupę mieszkańców. W mono-
grafii omawia się nazwy z terenu jednego powiatu, ponieważ jest to jednostka admi-
nistracyjna o pewnej tradycji, która obejmuje obszar o jednolitej gwarze i strukturze
ekonomicznej. W analizowanym materiale zgromadzone zostały nazwy aktualnie
funkcjonujące, ale też stare, nieużywane już obecnie, nazywające dawne obiekty
znajdujące się na terenie powiatu, a wyekscerpowane z materiału źródłowego w celu
poszerzenia zasobu leksykalnego i zebrania wszystkich określeń w jednym miejscu.
W 1909 roku R. Zawiliński zgłosił potrzebę zebrania i opracowania materiału to-
ponomastycznego z terenu całej Polski
2
. Około siedemdziesiąt lat później W. Taszyc-
ki uznał, że należy opracować wszystkie nazwy miejscowe z terenu kraju w sposób
jednolity, co pozwoliłoby na rzetelne przeanalizowanie słowotwórstwa tychże nazw
3
.
Dzieło takie wzbogaciłoby słowniki historyczne o formy wyrazowe, które zachowały
się jedynie w toponimach. Od wielu już lat trwają badania i prace nad słownikiem
1
2
3
Według H. Borka
toponimy
to „nazwy stałych obiektów geograficznych”. Zob. H. Borek,
Czym są
nazwy własne?
[w:] idem,
Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych,
Opole 1988, s. 15.
R. Zawiliński,
Nazwy geograficzne i ich znaczenia,
„Poradnik Językowy” 4, 1909, s. 49–51.
W. Taszycki,
Ocena obecnego stanu onomastyki polskiej i możliwości jej dalszego rozwoju,
[w:] idem,
Rozprawy i studia polonistyczne V. Onomastyka i historia języka polskiego,
Wrocław–Warszawa–Kra-
ków–Gdańsk 1973, s. 138.
Wstęp
7
Zgłoś jeśli naruszono regulamin