Historyczne Bitwy 033 - Warszawa 1656, Mirosław Nagielski.pdf

(7216 KB) Pobierz
Ilustracja na okładce: Bartłomiej Drejewicz
Redaktor merytoryczny: Bogusław Brodecki
Redaktor techniczny: Elżbieta Bryś
Korekta: Anna Olszowska, Hanna Rybak
Wydanie poprawione i uzupełnione
© Copyright by Mirosław Nagielski, Warszawa 2009
© Copyright by Bellona Społka Akcyjna, Warszawa 2009
Bellona SA prowadzi sprzedaż wysyłkową wszystkich swoich książek
z rabatem.
www.ksiegamia.bellona.pl
Nasz adres: Bellona SA
ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa
Dział Wysyłki: tel. 022 457 03 06, 022 652 27 01
fax 022 620 42 71
e-mail: biuro@bellona.pl
www.bellona.pl
Druk i oprawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi Sp. z o.o.
90-520 Łódź, ul Gdańska 130
ISBN 978-83-11-11532-3
HISTORYCZNE BITWY
MIROSŁAW NAGIELSKI
WARSZAWA 1656
BELLONA
WARSZAWA
WSTĘP
Bitwa warszawska, stoczona na równinie praskiej 28-30
lipca 1656 r. między sprzymierzonymi siłami szwedzko-
brandenburskimi a oddziałami polsko-litewskimi, zasłu-
guje na szczególną uwagę nie tylko ze względu na jej
efekty, które okazały się dla obu stron nader skromne w
stosunku do oczekiwań, ale głównie z uwagi na siły obu
stron biorące udział w tej kampanii i szereg nowych
rozwiązań taktycznych sposobów walki. Szwedzi
zaskoczyli stronę polską obejściem jej szyku całą swoją
armią, marszem flankowym, zmuszając Jana Kazimierza
do przegrupowania wszystkich sił własnych. Jak za-
reagowała strona polska i czy w tej nowej sytuacji można
było przeciwstawić się sprzymierzonym, dysponującym
przewagą tak w artylerii, jak i w sile ognia regimentów
pieszych i dragonii - to główne cele pracy przed-
stawiającej nie tylko bitwę warszawską, lecz całą
kampanię 1656 r.,
łącznie
z przygotowaniami do
odzyskania stolicy, jej oblężeniem, a także wyda-
rzeniami, które nastąpiły już po wycofaniu się polskich
oddziałów na skutek przegranej batalii pod Warszawą.
Mimo iż działania wojenne przesłaniają wydarzenia
polityczno dyplomatyczne tego okresu, te ostatnie miały
jednak istotny wpływ na operacje 1656 r. Przez cały ten
okres obie strony prowadziły intensywną akcję
dyplomatyczną w celu pozyskania sprzymierzeńców, o
co szczególnie zabiegała Rzeczypospolita osamotniona
6
w walce ze Szwecją i pozostająca od 1654 r. w stanie
wojny z Rosją. Wydarzenia wojenne 1656 r. miały
również ogromny wpływ na rokowania prowadzone
przez polskich komisarzy z Rosją (traktat przymierza
w Niemieży z 3 XI 1656) i Austrią (układ z 1
XII 1656), które zmieniały istniejący układ sił w
środkowo-wschodniej Europie.
Kampania warszawska przyniosła zwycięstwo sprzy­
mierzonym, którzy natychmiast przystąpili do przedsta­
wiania jej wyników całej Europie, zamierzając wyzyskać
sukces propagandowo. Ukazało się wiele gazetek ulot­
nych, relacjonujących trzydniowe zmagania, podkreśla­
jących jednocześnie wkład oddziałów brandenburskich w
zwycięstwo Karola X Gustawa na polach praskich. Jedną
z nich była: „Relation oder wahrhaftiger Bericht, wie es
auf Seiten kurfürstlichen Durchlaucht von Brandenburg
bei der wider die Polen und Tataren vor Warschau erhalte­
nen Victoria zugegangen”
1
. Aby podkreślić zasługi armii
elektorskiej i jej dowódcy, wielu wyższych oficerów pru­
skich przystąpiło do sporządzania własnoręcznych relacji
z pola bitwy. Należeli do
nich
m.in.: Wolrad Waldeck
2
,
jego brat Jerzy Fryderyk Waldeck
3
, a nawet sam Fryderyk
Wilhelm
4
. Nie pozostali w tyle Szwedzi, czego przykła­
dem są relacje księcia Adolfa Jana, brata królewskiego
5
,
i Erika Dahlbergha
6
.
B.
m.
w.,
po 31
VII
1656, B. Naród., nr
Mf.
A 320.
2
J.G. D
r o y
s
e n,
Die Schlacht von Warschau 1656,
Leipzig 1863,
zał. nr 3, s. 124-127.
3
Zob.
Bruchstücke einer Relation Georg Friedrich Waldecks über
die Schlacht von Warschau,
w: A. R i e s e ,
Die dreitägige Schlacht bei
Warschau 28, 29 und 30 Juli 1656,
Breslau 1870, zał. 6, s. 211-212.
4
D r o y s e n ,
op.cit.,
zał. l , s . 109-112.
5
J.L.
C
a r 1 b o m,
Tre dagars slaget vid Warschau,
Stockholm 1906,
s. 203.
6
Zob.
Handschriftlicher Bericht Dahlberg
’s,
vtv
R i e s e ,
op. cit.,
zał.
2, s. 201-207.
1
Zgłoś jeśli naruszono regulamin