wiersze swiatowe.pdf

(484 KB) Pobierz
Ta lektura,
podobnie ak tysiące innych, est dostępna on-line na stronie
wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach pro ektu
Wolne Lektury
przez
fun-
dac ę Nowoczesna Polska.
ELŻBIETA DRUŻBACKA
Wiersze światowe
Pochwała lasów i miłego w nich na
osobności życia w stanie pasterskim,
od pewnej pasterki¹
Zważywszy życia ludzkiego obroty
Uchodzę w lasy i wesołe knie e,
Ma ąc w nich więce gustu i ochoty.
Niech kto chce z mo e dzikości się śmie e,
Nie dbam nic na to; wolę z swe prostoty
Las aniżeli świat pełen niecnoty.
Nie umiem ba ek prawie² szeptać w ucho,
Łaciny nie znam, ni terminów prawnych,
Wody sprowadzić, tam gdzie było sucho,
O
Cyceronach
nie słyszałam sławnych;
Więc kto tych czasów w te nie ćwiczon szkole
Niech pasie bydło albo kopie role.
Lasy kochane, zielone chłodniki
Drzewa przy emny szum da ące z siebie,
Trawy, pagórki, biegące strumyki,
Przy was niech mieszkam choć o suchym chlebie;
Zdrowszy mi napó z waszych źródeł żywych
Niż drogie trunki, gdy z rąk nieżyczliwych.
Jak ranna zorza swó rumieniec śliczny
Pokaże, rosa perłowe kropelki
Pozbiera, użci pasterz okoliczny
Nie zaśpi, a ptak wyśpiewu e wszelki;
Ci trzody owiec żeną³ między wrzosy,
Te, mokre skrzydła otrzepu ą z rosy.
Wnet różnych głosów stro ą instrumenta
Po drzewach skacząc wysoko, to nisko;
Krzykną rośle sze i drobne ptaszęta,
Bezpieczne, chociaż słuchamy ich blisko.
Za nic koncerty i włoskich nut sztuki,
Ich milsze głosy bez mistrza nauki.
Odpocznie ptastwo, aż zaczną pasterze
Smutne wywodzić dumy na fu arze,
Natura, Nauka
Sielanka, Wieś, Zdrowie,
Zabawa, Praca, Przy aźń
Muzyka, Śpiew, Ptak
¹od
pewnej pasterki
— tu w znaczeniu:
przez
pewną pasterkę (napisana). [przypis edytorski]
²prawie — tu: poprawnie, prawidłowo. [przypis edytorski]
³żeną (daw.) — wygania ą. [przypis edytorski]
Inni zaś skoczne mazury na lerze⁴,
Tańcu ąc z nami każdy w swo e parze:
My wdzięczne pieśni śpiewamy kole ą
Lasy słucha ą, a ga e się śmie ą.
Nie wiem co tęsknić⁵, pasąc owiec trzodę,
Z pilnością strzedz⁶ ich potrzeba od wilka.
Przebrnąwszy potok, oczyma powiodę,
Aż pastereczek bieży⁷ ku mnie kilka;
Z temi się witam, chwyta ąc za szy e,
Wnet edna drugą szczesze⁸, splecie, zmy e.
Usiędziem sobie pod aworem ciemnym
Nad czystem źródłem pryska ące wody:
Ze skał fontanny natura, foremnym
Kunsztem, zrobiła pasterzom ochłody;
Nic nam słoneczny upał nie dokuczy
Jawor zaszumi, a strumyk zamruczy.
Zaczniemy mówić o naszych zabawach⁹,
Na czem dzień cały przeminie godziną¹⁰:
O pięknem kwieciu, w akich rosną trawach;
Ta powie; est tu mie sce nad doliną,
Na którem kwiaty w rozliczne kolory
Kwitną posiane od Bogini
Flory.
Więc wszystkie w zawód bieżąc, edna drugą
Popchnie w bok, by się wyprzedzić nie dała;
Ta w miękką trawę upadnie ak długą,
Ta uż tym czasem kwiatków nazbierała.
Z tych wieńce wijąc głowy sobie stro em¹¹,
O brylantowe korony nie sto em¹².
Szczera wesołość, śmiech, żarty niewinne,
Nikogo zgorszyć, owszem, cieszyć mogą;
Prostoty nasze niech się uczą inne,
Przysto nych zabaw z nami idą drogą.
To co ma która, wybiera z koszyka,
Jemy ser z chlebem i masło z aszczyka¹³.
Po tem bankiecie chcący trunku zażyć,
Spieszno biegniemy do nasze piwnicy,
Którą nad winne więce trzeba ważyć,
Czyste ak kryształ pod skałą krynicy:
Z te co dzień dzbanem pijąc nie ubywa,
W pełni zosta e, nikt e nie doliwa.
Gdy uż z południa słońce nie zbyt grze e,
Wychodzim z gęstych lasów na krzewiny;
Tam gdzie chłód miły od pagórków wie e
Igramy¹⁴ w babkę pomiędzy edliny,
Patrząc przez niskie krzaczki i ałowce,
Czy dobrze nasze napasły się owce.
Jedzenie, Woda
⁴lera — tu: lira. [przypis edytorski]
⁵nie
wiem co tęsknić
— zdania eliptyczne; inacze : nie wiem, co znaczy (co to est) tęsknić. [przypis edytorski]
⁶strzedz — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: strzec. [przypis edytorski]
⁷bieżyć (daw.) — iść, zmierzać w akimś kierunku. [przypis edytorski]
⁸szczesać — dziś popr.: sczesać; wyczesać, uczesać. [przypis edytorski]
⁹zabawa (daw.) — za ęcie. [przypis edytorski]
¹⁰dzień
cały przeminie godzin
— dzień cały przeminie ak godzina. [przypis edytorski]
¹¹głowy
sobie strojem
— dziś: głowy sobie stroimy. [przypis edytorski]
¹²nie
stać o coś
— nie dbać o coś. [przypis edytorski]
¹³jaszczyk — tu: skrzynka. [przypis edytorski]
¹⁴igrać — bawić się. [przypis edytorski]
   
Wiersze światowe
Samym wieczorem zbliża ąc ku domu¹⁵,
Zganiamy trzody społem do gromady;
Pozna ą owce, co należy komu,
Bierzemy swo e bez swaru¹⁶, bez zwady:
Żadna nie zbłądzi do cudze owczarnie¹⁷,
Każda do swego sałaszu¹⁸ się garnie.
My zaś pasterki do chaty chróściane ¹⁹
Nad pałac cichsze spieszym na spoczynek;
Mleka siadłego²⁰ na misce gliniane
Pod adszy²¹, nie śląc po mięso na rynek;
Nie psu ą takie potrawy żołądka,
Dłuże my niż pan ży em, niebożątka.
Jedzenie, Zdrowie, Pozyc a
społeczna
Opisanie oczu ciekawych Akteona²²
Często ciekawe oko szkodę czyni w duszy,
Często w niewolne arzmo wolnego zaprzęga;
Oko nasz nieprzy aciel, mózg i ciało suszy,
Zdrów dopiero, wnet z niego żebrak niedołęga,
Choru e napiera się, a nie wie, że w trunku
Zamiast lekarstwa bierze złą śmierć w bassarunku²³.
Teć to są perspektywy misterne roboty,
I choć z daleka patrząc, nie nasyca wzroku,
Pędzi ciekawość szybko, doda e ochoty,
Pozwala bezpieczeństwa, przyspiesza ąc kroku;
Zaciekły oślep bieżąc, często w przepaść mierzy,
Oczy traci, gdy głowę o skałę uderzy.
Przypłacił ciekawości
Akteon
myśliwy,
Lubo²⁴ nie szukał w kniei damy lub elenia;
Hartowną strzałę z łuku wypuściwszy chciwy,
Bieży w lot do harapu²⁵, ubił bez wątpienia,
A pragnąc oczy napaść, w pobite zwierzynie
Topi wzrok równo z strzałą w kąpiące dziewczynie.
Nie sądzi ą być z rzędu Bogiń wielowładnych,
Choć z twarzy coś Bozkiego²⁶, w groźne minie czyta;
Pasterek dosyć widząc, przy piękności ładnych,
Żadne się gust i z sercem tak mocno nie chwyta:
Im dłuże my e nogi, ciało wodą pleszcze²⁷,
Nie dość opodal widzieć, z bliska lepie eszcze.
Już wszelkich sztuk przybiera, dogodzić swe woli;
Raz się skrada pomiędzy gęstych drzew zarośle,
¹⁵ku
domu
— dziś popr. forma C.lp: ku domowi. [przypis edytorski]
¹⁶swar — kłótnia. [przypis edytorski]
¹⁷do
(…) owczarnie
— dziś popr. forma D.lp r.ż.: do owczarni. [przypis edytorski]
¹⁸sałasz — dziś popr.: szałas; daw. chatka pasterska. [przypis edytorski]
¹⁹chróściany — dziś popr.: chruściany. [przypis edytorski]
²⁰mleko
siadłe
— dziś popr.: mleko zsiadłe; kwaśne mleko. [przypis edytorski]
²¹podjadszy — dziś popr. forma imiesłowu przysł.: pod adłszy. [przypis edytorski]
²²Akteon (mit. gr.) — myśliwy; zobaczył przypadkiem boginię łowów, Artemidę, w kąpieli; za to święto-
kradztwo został zamieniony w elenia i zginął rozszarpany przez własne psy. [przypis edytorski]
²³bassarunek właśc.
basarunek
(z niem.) — wynagrodzenie za krzywdę; odszkodowanie. [przypis edytorski]
²⁴lubo — chociaż. [przypis edytorski]
²⁵harap — tu: zdobycz; od niem. „herab!” (tuta , do nogi), będącego zawołaniem stosowanym przez myśli-
wych, by odciągnąć psy od upolowane zwierzyny i nie dopuścić do e rozszarpania. [przypis edytorski]
²⁶bozki — dziś ubezdźwięcznione: boski. [przypis edytorski]
²⁷pleszcze — dziś popr.: pluszcze. [przypis edytorski]
Oko, Wzrok, Niewola
Wzrok, Pożądanie,
Niebezpieczeństwo
   
Wiersze światowe
Wnet ak wąż pełznie w trawie, nie czu ąc, że boli,
Gdy ciernie ostry bodziec w ciało miękkie pośle.
Nie dba na ciernie, głogi, osty i zawady
Ten, kto ciekawych oczu, rad słucha porady.
Stanął
Akteon
w mecie pożądane blisko,
Tak, że uż było trudno przydać więce kroku;
Wnet Bożek łuczny z niego uczyni igrzysko,
Wnet pozna, co za skutek w zakazanym stoku,
W którym
Dyana
czysta, Bozkie my ąc członki
Na pokrycie nagości nie miała zasłonki.
W tym spo rzy w bok, postrzeże ukrytego szpiega:
Wstydem, a potem gniewem zd ęta, wodą pryśnie
Zalawszy oczy, sama szuka ąc
Nimf
biega,
Okiem nań, słowem groźnym ak piorunem ciśnie,
Mówiąc mu: byś nie wydał przed światem sekretu,
Coś widział, bądź eleniem, z mo ego dekretu.
Ledwie co wymówiła Bogini za adła,
Aż postać kawalera wyborne urody
Mieni się²⁸, bo twarz z głową natychmiast opadła.
Dopiero uznał, akie wzrok nabawił szkody,
Gdy w zamianę za ludzką i kształtną posturę
Brać musi eleniową głowę, nogi, skórę.
Nie dosyć, że z człowieka przemieniony w zwierza
Lecz własnych psów sprobował tyraństwa nad sobą.
Wołać chce, ci go szarpią, lancą ku nim zmierza,
Myśląc wzdycha, cóż to est
Akteonie
z tobą?
Za ednę oczu twoich chęć, przypłacasz śmiercią,
Okrywasz się elenią i twoich psów siercią²⁹.
Otoż tak igrać z Bogi! a śmiałością grzeszyć?
Chronić się racze życzę ich pomsty i gniewu:
Ma ą moc złych ukarać, ma ą dobrych cieszyć,
Człowieka niemym zrobią, mówić każą drzewu.
Często zła myśl, złe oko, gdzie żądza przeklęta,
Mieni ludzie w bestye i głupie bydlęta.
Oko, Pożądanie, Przemiana,
Zwierzę
Reskrypt³⁰ pewnemu poecie bojące-
mu się grzmotów i zabicia od pio-
runów, że grzesznik
Mocny Bóg, to est pewna, w piorunie i grzmocie;
Uzna grzeszniku winę, wszakże idzie o cie³¹.
Cóż za sposób w bo aźni nagłego karania,
Żal, wstyd szczery występków, do nich niewracania.
A gdy się w taką zbro ę winowa co stroisz,
Czegóż grzmotów, błyskania, piorunów się boisz?
Chyba że po skończone burzy, wichrze, strachu
Bóg, Piorun, Burza, Kara,
Grzech, Strach, Natura,
Obraz świata
²⁸mienić
się
(daw.) — zmieniać się. [przypis edytorski]
²⁹sierć — dziś popr.: sierść. [przypis edytorski]
³⁰reskrypt — pisemna odpowiedź. [przypis edytorski]
³¹o
cie
— o cię; o ciebie. [przypis edytorski]
   
Wiersze światowe

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin